SARIKAMIŞ

KARS İLİ SARIKAMIŞ İLÇESİ
SARIKAMIŞ İLÇE TANITIM
sarıkamış
kars sarıkamış
sarıkamış kars

sarıkamış şehitleri
sarıkamış resimleri
sarıkamış fotoğrafları
sarıkamış manzaralar
sarıkamış görüntüler
sarıkamış video
sarıkamış haber
sarıkamış spor
sarıkamış kayak
sarıkamış yemekleri
sarıkamış harekatı
sarıkamış turizm
sarıkamış otel
sarıkamış pansiyon
sarıkamış yurt
sarıkamış konaklama
sarıkamış konut
sarıkamış emlak
sarıkamış satılık
sarıkamış kiralık
sarıkamış arsa
sarıkamış sağlık
sarıkamış hastahanesi
sarıkamış devlet hastahanesi
sarıkamış meb
sarıkamış iş
sarıkamış vakıf
sarıkamış araç
sarıkamış kültür
sarıkamış sanat
sarıkamış ulaşım
sarıkamış harita
sarıkamış eğitim
sarıkamış okul
sarıkamış lisesi
sarıkamış ekonomi
sarıkamış sanayi
sarıkamış ticaret
sarıkamış tarım
sarıkamış hayvancılık
sarıkamış iklim
sarıkamış doğa
sarıkamış gezi
sarıkamış tatil
sarıkamış kış
sarıkamış dernek
sarıkamış savunması
sarıkamış vatan
sarıkamış dağları
sarıkamış akarsuları
sarıkamış fotoğrafları
sarıkamış destan
sarıkamış

SARIKAMIŞ ŞEHİTLERİNİN İSMİ GEÇTİĞİ YERDE ŞEHİTLERE ÜÇ İHLAS BİR FATİHA OKUMAYANA ŞU MEMLEKETTE HER ALDIĞI NEFES HARAM OLSUN

                                                                                                            ABDURRAHMAN BİLGİN

SARIKAMIŞ İLÇE TARİH

Türk, yeşili sever diye, yeşil murattır diye, Tanrı bol vermiştir, yeşili budiyara; 

Türk beyaza aşıktır diye, şehitler beyaz giyinir diye, yarı yılı hep beyazdır, buradaki dağların. Türk toprağı, şehit kanı, kafir kanına doymuştur diye çiçekleri al al, insanları sıcak kanlı, konuk sever ve sevecendir, Sarıkamış'ın.

Sarıkamış Doğu Anadolu Bölgesinde, Erzurum-Kars bölümü içerisinde yer alır. Yöre iki sırtın yamacıyla, bu iki yamaç arasındaki çukur alanda oluşmaktadır. Adı 16. yüzyıl Osmanlı Tahrir defterlerinde `Sarıkamışlı Türkmen oymağı' adıyla anılır. Sarıkamış'a adlarını veren Türkmen boyu Hazar gölü doğusunda (Sarıkamış) çukurundan geldikleri rivayet edilir. Ayrıca

Sarıkamış ilçesinin batı kuzeyinde ki, küçük dağ köyü Sarıkamış'a Osmanlı Tahrir defterinde `Sarıkamuşlu' olarak ifade edildiği görülmektedir. Halk etimolojisine göre, burada önceleri yetişen sarı sazlık veya kamışlıktan adını aldığı da iddia edilir. Yüzölçümü 1751 km2, yükseltisi 2225 metredir.
 Karasal>iklimin karakteristik özelliği görülür. Altı ay kar, sekiz ay don ve buzlanma olur.

Sarıkamış İlçesinin tarihi M.Ö. devirlere kadar uzanmaktadır. 11.Yüzyılda Sultan Alparslan tarafından Bizans hakimiyetinden alınarak Selçuklu hakimiyetine, 1534 Yılında da Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı hakimiyetine giren ilçe bu dönemde Kars Eyaletine bağlı bir Liva idi. 1828 ve 1855 yıllarında iki defa Rus işgaline uğrar ancak, 1829 Edirne ve 1856 Paris Antlaşmaları ile yeniden Osmanlı hakimiyetine girer.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda 40 yıl süre ile Rus işgali altında kalan Sarıkamış, 29 Eylül 1920?de Rus işgalinden kurtarılarak 3 Aralık 1920 tarihli Gümrü Antlaşması ile yeniden Türk hakimiyetine girmiştir.

İlçenin yakın tarihimizde de önemli izleri bulunmaktadır. 1. DünyaSavaşında, Enver Paşa komutasındaki Türk Ordusunun 1915 kışında aşmak istediği Sarıkamış Allahuekber Dağlarında bazı kaynaklara göre 60 bin, bazı kaynaklara göre de 90 bin Mehmetçik soğuktan donarak şehit olmuştur. Bu talihsiz olayda şehit olanların anısına Kars-Sarıkamış karayolu üzerinde yaptırılan ?Şehitler Anıtı? Sarıkamış?ın yakın tarihimizdeki acı ve unutulmaz izlerini yansıtmaktadır.

"Yıllarca savaş alanı olmuş, unutulmaz acıları bağrında saklamış ancak Türklük ve milli benliğinden asla taviz vermemiş olan Sarıkamış'a gereken önem Cumhuriyet'in ilanı ile verilmeye başlanmıştır. O günden bu güne devam eden bir gelişme ile Sarıkamış doğunun en mutlu, tarihi kadar görkemli doğası ile turizm cenneti olma yolunda ilerlemeyi gaye edinen doğunun en şirin ilçelerinin arasında, belki de başında sayılma mutluluğuna erişmiştir"

SARIKAMIŞ HAREKATI

Harp tarihine felaketli bir meydan mu­harebesi diye geçen Sarıkamış Harekatı, kış şartlarında cereyan etmiş muharebe olarak, ayrıca

 sonuçları itibarıyla alınması gereken önemli ve çarpıcı dersleri de ihtiva etmesi nedeniyle Türk tarihinde önemli bir örnek teşkil eder. Yavuz ve Midilli olayı ile fülen 1'nci Dünya Harbi'ne katılışımızla, 1 Kasım 1914 tarihinden itibaren Rus-Kafkas ordusu Türk hududuna taarruzza başladı. Türk ve Rus orduları arasında 22 Kasım 1914'e kadar süren devre içerisinde Köprüköy ve Azap 

muharebeleri cereyan etmiş olup ileri geri hareketler halinde geçen bu muharebeler iki taraf için de kesin sonuçlu olmamıştır. Sarıkamış harekatının izahına geçmeden önce; bu harekatın cereyan ettiği harekat bölgesindeki arazinin yapısını, her iki tarafın lojistik durumu ve tertibatını incelemekte fayda vardır. Arazinin genel yapısı şu şekildedir:

 Bölgedeki en önemli mihver; Kuzeyde Allahuekber Dağları ve Çakırbaba Dağı ile Güneyde Aras Karasu silsilesi ile sınırlanmış olan Erzurum-Sarıkamış-Kars mihveridir. Kış şartları da dikkate alındığında Rus kuvvetlerinin kuzey yanlarını dayadığı bu bölgeden herhangi bir Türk taarruzu beklenmemesine neden olan arazi kesimi ise Allahuekber Dağları ve 

Batıya uzantısı olan Çakırbaba dağıdır. Kış şartları da dikkate alındığında bu sarp arazi kesimi Ruslara Kuzey yanlarının emniyetli olduğu düşüncesini vermiştir. Kuzeyde çevirme harekatı ile baskın sağlanabilecek yaklaşma istikameti Erzurum-Tortum-Kale Boğazı-Oltu-Penek-Kosor Boğazı-Sarıkamış mihveridir. Bu mihverin en büyük mahzuru Allahuekber dağlarının aşılması

Diğer istikamet ise

 Kosa-Partonos-Çakırbaba Dağı üzerinden geçerek bardız Sarıkamış'a uzanan yaya piyade, yük taşıyan hayvan ve dağ topçusunun geçişine elverişli olan yoldur. Bu istikametler kış şartlarında özel eğitime ve teçhizata sahip olmayan hiçbir birliğin bir çevirme manevrasına dayanama­yacağı istikametlerdir.

Bu şartlarda Türk ordusunun lojistik destek ve teçhizat durumuna bakılacak olursa;

 Türk ordusunun Balkan harbindeki kayıpları bile henüz tamamlanamamıştı. Teçhizat ve donatım kış şartlarına uygun değildi. Birliklerin çoğunun üzerinde yazlık elbise vardı. Üstelik denetlemelerde başka birliklerden teçhizat alınıyor, birlikler komutanlara eksiksiz olarak gösterilmeye çalışılıyordu. Lojistik desteğe gelince, ordu için 88.000 ton hububat gerekli iken elde 1250 ton hububat vardı.

 Dolayısıyla askerler başlangıçtan itibaren hamur yemeye mah­kum edilecekti. Bunun dışında Erzurum'da bile cepheye erzak nakleden kollar ancak 6-8 günde varabiliyordu. Rus ordusu ise, silah ve teçhizat bakımından daha üstün olup lojistik destek durumu iyiydi.

SARIKAMIŞ İLÇE COĞRAFYA

Sarıkamış, Ülkemizin doğu Anadolu Bölgesinde yer alan, Doğusunda Selim ve Kağızman, Batısında Şenkaya ve Horasan, Güneyinde Horasan ve Eleşkirt, Kuzeyinde ise Selim ve Şenkaya İlçe sınırları ile çevrili, ortalama yüksekliği 1500-2000 metre olan yüksek bir plato durumundadır.

En yüksek dağı 3138 metre rakımlı Aladağ? dır. Aladağ? ı 2909 metre rakımlı Süphan Dağı, 2835 metre rakımlı Balıklı Dağı, 2599 metre rakımlı Kösedağı, 2634 metre rakımlı Çıplakdağ ve 2849 metre rakımlı Soğanlı Dağı takip etmektedir. Başlıca akarsuları Aras Nehri, Kars Çayı, Zivin ve Keklik Dereleri?dir. Akarsuların akışlarının düzensizliği ve derin vadileri takip etmelerinden dolayı sulamada fazla kullanılmamaktadır.

İlçenin yüzölçümü 1732 km2 olup, 30 bin hektarlık alanı Sarıçam ormanları ile kaplıdır. İlçenin kadastrosu yapılmadığından tarım arazilerinin miktarı bilinmemektedir.

Karasal iklime sahip olan Sarıkamış?ta kışları çok soğuk ve sert, yazlar ise serin geçmektedir. Kış aylarının 7-8 ay devam ettiği ilçede en yağışlı ay Mayıs, en kurak ay ise Aralık?tır. Kar yağışı ortalama 1-2 metreolmaktadır.

İlçemiz; 29.519 Hektar Normal Koru, 8.128 Hektar bozuk koru olmak üzere toplam 37.647 Hektar koru ormanına sahiptir. Ayrıca 213,5 Hektar bozuk baltalık olmak üzere 37.860,5 Hektar Ormanlık alana sahiptir.

SARIKAMIŞ İLÇE SOSYAL VE KÜLTÜR

İlçe merkezi ve köylerin çoğunluğunda yerleşim genellikle toplu olup, bazı köylerde mezra ve mahalle şeklinde yerleşimbirimleri mevcuttur. Köylerdeki evlerin tamamına yakını taş duvar ve damlı yapı şeklinde olup, ilçe merkezinde de çarpık bir yapılaşma mevcuttur. İlçe merkezindeki eski evlerin tamamı taş duvar ve damlı yapı şeklinde olup, yeni yapılar betonarme şeklinde devam etmektedir.

Sarıkamış Kültürel faaliyetlerin yoğun olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde yer almasına ve çok eski bir yerleşim merkezi olmasına rağmen geleneksel Anadolu kasabası görünümündedir. Halkın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayalı bir ekonomik model içinde kırsal aile işletmeciliği şeklindedir.

Ancak ilçedeki gelir kaynakları ve istihdam alanlarının sınırlı ve yetersiz olması Sarıkamış halkını göçe zorlamakta ve nüfus sürekli azalma eğilimi göstermektedir.

Ataerkil aile sisteminin geleneksel özellikleri yörenin en yaygın aile biçimi ve yaşam şeklini oluşturmaktadır. Çağın ilerleyen hayat modeline uygun olarak İlçe merkezi ve kırsal kesimlerdeki giyim tarzı da aynı ölçüde çağdaş özellikleri ihtiva etmesine rağmen 

kırsal kesimlerde yöreye özgü folklorik giyim tarzına da rastlanmaktadır. Geleneksel beslenme şekli hala geçerlidir, beslenmede tahıl ürünleri ve hayvansal gıda maddeleri ilk sırada yer alır. ( Başlıca mahalli yemekleri, kete, tava ketesi, velibağ, haşıl, hangel, erişte ve kesme çorbası?dır.) Yöre halkının büyük bir bölümü ekmeğini hala kendisi pişirmektedir.

Tarım ve hayvancılığın ana geçim kaynağı olduğu yörede genellikle kadın ve erkeğin birlikte çalışmasının yanında küçük yaştaki çocukların işgücünden, eğitimine engel olacak derecede yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Yörede evlenmeler genellikle görücü usulü ile gerçekleştirilir. Komşu ziyaretleri genellikle kadınlar arasında yapılır. 

Erkekler ise bu esnada kahvehanelerde oturur. Yörede sosyal yaşantı komşu ziyaretleri, kayak sporu, mesire yerlerindeki piknikler, geleneksel hale getirilen Sarıkamış Sarıçam Şenlikleri (Temmuz ayında yapılan güreş, sünnet, kros, folklor ve yemek etkinlikleri şeklinde yapılmaktadır.) 

ve nişan , düğün, cirit oyunları ve at yarışları gibi etkinliklerle sınırlıdır. Sarıkamış?a özgü Sarıseyran, talan, üç ayak, şeker oğlan gibi folklor oyunları mevcut olup, ulusal ve yöresel bayramlarda yerel kıyafetlerle davul-zurna eşliğinde oynanmaktadır.

SARIKAMIŞ İLÇE ULAŞIM

Sarıkamış, Kars'a 53 km., Erzurum?a ise 150 km. uzaklıktadır. Karayolu son derece muntazam çift yönlü ve asfalttır. İstanbul - Kars arası THY ve Atlas Jet her gün 1.30 saat içinde direkt uçmaktadır.Ayrıca haftanın muayyen günlerinde THY İstanbul-Ankara - Kars seferini yapmaktadır.İstanbul - Ankara 40 dk. Ankara-Kars 1.20 saat sürmektedir. Yakın gelecekte Onur Air da İstanbul-Kars arasında direkt uçuşlarına tekrar başlayacaktır.

Kars Havaalanı, bölgenin en uzun pistine sahip bir nato havaalanıdır. Uçuşa son derece uygun doğu bölgesinde kapanma riski en az olan alandır.

Kars-Sarıkamış yolu ise Kars Erzurum ana yolu üzerinden olduğu için daima bakımlı ve kış mevsiminde açık tutulmaktadır.

Ayrıca İstanbul-Kars Doğu Ekspresi ile Kars'a demiryolu bağlantısı vardır.

Muhtelif otobüs firmaları ile de Kars?a karayolu ulaşımı yapılmaktadır.

Karayolunu kullanmak isteyenler ise Karadeniz üzerinden;

* Giresun-Tirebolu-Torul-Erzincan-Erzurum-Sarıkamış

* Trabzon-Erzurum-Sarıkamış

* Hopa-Artvin-Kars-Sarıkamış Güzergahlarından biriyle ya da Orta Anadolu üzerinden Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars güzergahıyla Sarıkamış?a ulaşabilirler. Sarıkamış'a, Erzurum ve Kars'tan dolmuş, otobüs ve taksiler kalkmaktadır

SARIKAMIŞ İLÇE TARİHİ YERLERİ

İNKAYA-MİCİNGİRT KALESİ

Kars, Sarıkamış ilçesinde, İnkaya (Micingirt) Köyü?nde bulunan kale Saltuklu Mansur Ergin tarafından 1232 yılında yaptırılmıştır. Kayalık bir tepe üzerindeki kalenin bulunduğu alanın çevresinde Urartu kaya mezarları ve Urartu sarnıcının bulunuşu, bu bölgeye daha önceden Urartular tarafından yerleşildiğini göstermektedir. Sonraki dönemlerde bu kaleyi Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Saltuklular ve Osmanlılar kullanmışlardır. Bunu belirten bazı İslam ve Hıristiyan yazılarına taşlar üzerinde rastlanmıştır.

Kale dikdörtgen planlı olup, günümüze yalnızca sur duvarlarının bazı bölümleri ulaşabilmiştir. Duvarları kesme ve moloz taştan yapılmıştır. Bugünkü konumuyla kalenin planını çıkarabilmek mümkün değildir.

ZİVİN KALESİ - SÜNGÜTAŞI KÖYÜ

Kars Sarıkamış ilçesi, Zivin Köyü?nün doğusunda sarp kayalar üzerine kurulan bu kalenin ne zaman yapıldığı kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber, kale çevresinde Urartulara ait keramik parçaları bulunmuştur. Buna dayanarak kalenin Urartu döneminde kurulup Selçuklu ve Osmanlı döneminde de kullanıldığı sanılmaktadır.

Günümüze son derece harap bir durumda gelmiş olan kalenin sur duvarları büyük ölçüde yıkılmıştır. Kaba moloz taştan yapılan kalede yer yer arazideki kayalardan da yararlanılmıştır.

YANIK KİLİSE -SARIKAMIŞ

Kars Sarıkamış ilçe merkezinde bulunan Yanık Kilise, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı?nda Rus işgaline uğrayan Sarıkamış?ta Ruslar tarafından yapılmıştır.

Yapı moloz taş, kesme taş ve tuğladan, dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Yapının girişi tuğla çerçeveli yuvarlak kemerli ve üzeri küçük bir çatı ile örtülüdür. Girişin iki yanında dikdörtgen tuğla çerçeveli birer pencere bulunmaktadır. Giriş kapısının üzerinde çıkıntılı bir bölüme yuvarlak kemerli üçüz pencere yerleştirilmiştir. İlk yapımındaki çan kuleleri günümüze gelememiştir.

Sarıkamış?ta Rus işgalinin sona ermesinden sonra yapı bir süre kendi haline bırakılmış, ardından Sarıkamış Belediyesi tarafından sinema olarak kullanılmıştır. Bir süre de yanına bir minare eklenerek cami olarak da kullanılmıştır. 1970?li yıllarda yangın geçirmiş, günümüze yalnızca ana duvarları gelebilmiştir. Şuan camii olarak kullanılmaktadır.

KATERİNANIN KÖŞKÜ - SARIKAMIŞ

93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Rusların Kars Vilayetindeki 40 yıl devam eden işgali sırasında Askeri Garnizon (OBLAST) şehri ilan edilen vilayette, İl merkezinde olduğu gibi Sarıkamış İlçesinde de yeni imar çalışmaları başlatmışlardır. Halk arasında Katerina Köşkü olarak bilinen Av Köşkü, Sarıkamış?taki diğer binaların aksine oldukca özgün bir mimari ile yapılmıştır. Köşkün yapım kitabesi olmamasına rağmen, (1914 yılında Rus Çarı II. Nikola ve Eşi Sarıkamışa gelerek bu köşte kaldıklarından) yapılış ve kullanılış amacı dikkate alındığında, 1900-1902 tarihlerinde inşaa edildiği düşünülmektedir.

Micingirt Kalesi

Zivin Kalesi

Yanık Kilise

Kızlar Kalesi

Yedi Kilise(Yenigazi Kalesi)

Zek (Sırataşlar Köyü)

Katerinanın Köşkü